بازار کتاب خیابان انقلاب تهران به بازاری مکاره تبدیل شده که به جای ترویج فرهنگ، به تجارت و سودجویی میپردازد. این تغییرات نشاندهنده تحولات عمیق فرهنگی و اجتماعی است که بر اقتصاد فرهنگی تأثیر گذاشته و نیازمند سیاستگذاریهای جدی برای احیای فرهنگ است.
به نقل از خبرگزاری اقتصاد آنلاین، در روزگاری نه چندان دور، بغداد مرکز فرهنگی و علمی جهان اسلام بود، جایی که ورّاقان به عنوان هنرمندان کتاب، با مهارت و ذوق فراوان، به تولید و آرایش کتب میپرداختند. این ورّاقان، که نامشان از واژه «ورق» گرفته شده بود، نه تنها در قطع و برش کاغذ مهارت داشتند، بلکه به عنوان کاتبان، مصححان و ناشران، دانش را خلق و ترویج میکردند. دکانهای آنان بهعنوان مراکز تجمع علما و شعرا، نقشی کلیدی در سازوکار فرهنگی آن دوران ایفا میکردند. جاحظ، ادیب برجسته، این دکانها را برای مطالعه اجاره میکرد، نه برای سوداگری، بلکه برای غرق شدن در دریای دانش.
اما امروز، با گذر قرنها، خیابان انقلاب تهران به بازاری مکاره تبدیل شده است، جایی که دیگر از آن شور و شوق فرهنگی خبری نیست. دلالان کتاب، که بهجای پاسداری از فرهنگ، به تجارت و سودجویی مشغولند، تنها سایهای از آن ورّاقان بغداد را به نمایش میگذارند. این تغییرات نشان از تحولی عمیق در ارزشهای فرهنگی و اجتماعی دارد که بهطور مستقیم بر اقتصاد فرهنگی کشور نیز تأثیر گذاشته است. در حالی که ورّاقان بغداد به عنوان پاسداران فرهنگ شناخته میشدند، دلالان امروز در بهترین حالت، نقشی مشابه گورکنان فرهنگی را ایفا میکنند.
تغییرات اقتصادی و اجتماعی، همراه با پیشرفتهای فناوری، موجب شده است تا بازار کتاب و نشر در ایران دچار دگرگونیهای عمیقی شود. این تحولات، اگرچه به ظاهر با رشد اقتصادی همراه بودهاند، اما در واقع به تضعیف بنیانهای فرهنگی منجر شدهاند. کاهش کیفیت محتوا و افزایش کتابهای قاچاق، نشان از چالشی بزرگ در صنعت نشر دارد که نیازمند توجه و سیاستگذاریهای جدی است. با توجه به این روندها، پیشبینی میشود که در صورت عدم مداخله و اصلاحات ساختاری، بازار کتاب بیش از پیش به سمت تجاریسازی و دوری از ارزشهای فرهنگی سوق پیدا کند.
در نهایت، برای حفظ و تقویت فرهنگ و اقتصاد فرهنگی کشور، نیازمند بازنگری در سیاستهای فرهنگی و اقتصادی هستیم. ایجاد بسترهای مناسب برای حمایت از نویسندگان و ناشران، به همراه تقویت زیرساختهای قانونی برای مقابله با قاچاق کتاب، میتواند به احیای فرهنگ و اقتصاد فرهنگی کشور کمک کند. این امر نه تنها به حفظ هویت فرهنگی ایران کمک میکند، بلکه به توسعه پایدار اقتصادی نیز منجر خواهد شد.
