تحریمها بهعنوان ابزاری سیاسی، ساختارهای حکومتی و زندگی مردم را تحت فشار قرار میدهند و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گستردهای دارند. تجربه ایران نشان میدهد که تحریمها به تضعیف نهادها و افزایش نابرابریها منجر میشوند و نیازمند بازنگری در سیاستها هستند.
به نقل از خبرگزاری اقتصاد نیوز، تحریمها در دهههای اخیر به ابزاری نیرومند و پیچیده در عرصه سیاست بینالملل تبدیل شدهاند. این ابزار اقتصادی، که بهطور فزایندهای در خدمت اهداف سیاسی قرار گرفته، نهتنها ساختارهای حکومتی را تحت فشار قرار میدهد، بلکه بهطور مستقیم زندگی روزمره مردم را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. از کاهش درآمدها گرفته تا محدودیت در دسترسی به خدمات بهداشتی و داروهای ضروری، تحریمها پیامدهای گستردهای بر شاخصهای کلیدی زندگی جامعه دارند.
تجربه ایران نشان میدهد که فشارهای بینالمللی میتوانند به تضعیف نهادهای حکومتی و حتی تخریب محیط زیست منجر شوند. محمدرضا فرزانگان و نادر حبیبی، دو اقتصاددان برجسته، در مطالعات خود به این نکته اشاره کردهاند که تحریمها بهعنوان یک سلاح پنهان، نهتنها نرخ مرگومیر را افزایش دادهاند، بلکه دسترسی مردم به داروهای حیاتی را نیز کاهش دادهاند. این تحریمها همچنین به کاهش قابلتوجهی در اندازه طبقه متوسط ایران انجامیدهاند، بهطوریکه حدود ۳۰ واحد درصد از این طبقه کاسته شده است.
در میزگردی که با حضور این اقتصاددانان برگزار شد، تأکید شد که باید برای هرگونه تحریم، پیامدهای انسانی و اجتماعی آن بهطور جدی مورد بررسی قرار گیرد. تحریمها، اگرچه بهعنوان ابزاری برای فشار بر دولتها طراحی شدهاند، اما در عمل بهطور غیرمستقیم به جامعه آسیب میرسانند و به نابرابریهای اقتصادی دامن میزنند. این وضعیت نگرانکننده نیازمند بازنگری در سیاستهای تحریمی و اتخاذ رویکردهایی است که به کاهش اثرات منفی بر جامعه منجر شود.
در نهایت، تحلیل و پیشبینیهای اقتصادی نشان میدهد که بدون توجه به پیامدهای انسانی و اجتماعی تحریمها، نمیتوان به اهداف سیاسی موردنظر دست یافت. این ضرورت ایجاب میکند که جامعه بینالمللی در مواجهه با تحریمها، بهجای تمرکز صرف بر اهداف سیاسی، به تأثیرات گستردهتر آن بر مردم و محیط زیست نیز توجه کند. تنها از این طریق میتوان به یک رویکرد متوازن و انسانی در سیاستگذاریهای بینالمللی دست یافت.
