تحریمهای نفتی به جای تغییر رفتار دولتها، به بازآرایی بازار جهانی نفت و تقویت نقش چین و هند منجر شدهاند. این کشورها با ایجاد شبکههای موازی تجارت انرژی، تحریمهای غربی را تضعیف کرده و ساختار ژئواکونومیک جهان را تغییر دادهاند.
به نقل از خبرگزاری ایران جیب، در دهه گذشته، تحریمهای نفتی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی فشار غرب برای تغییر رفتار دولتهای چالشزا شناخته میشدند. این باور وجود داشت که قطع جریان نفت یک کشور میتواند ساختار قدرت آن را تضعیف کرده و سیاستهای داخلی و خارجی آن را تعدیل کند. اما اکنون، تجربه تحریمهای نفتی علیه ایران، روسیه و ونزوئلا نشان میدهد که این ابزارها کمتر توانستهاند رفتار دولتها را تغییر دهند و بیشتر به بازآرایی نقشه بازار جهانی نفت منجر شدهاند.
تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که تحریمهای نفتی وارد مرحلهای جدید به نام «ژئواکونومی معکوس» شدهاند. این مرحله به جای تضعیف دولتهای هدف، آنها را به سمت شبکههای جدید تجاری و همگرایی با قدرتهای شرقی سوق داده است. این شبکهها، ساختارهای تجارت انرژی غربمحور را دور زده و موقعیت ژئواکونومیک چین و هند را تقویت کردهاند. چین اکنون نهتنها بزرگترین واردکننده نفت جهان است، بلکه به عنوان معمار اصلی شبکه موازی تجارت انرژی نیز شناخته میشود. این شبکه، ستون فقرات جریان نفت تحریمشده ایران و روسیه را تشکیل میدهد.
این تحولات نشان میدهد که قدرتهای شرقی همچون چین و هند، به واسطه ایجاد و تقویت شبکههای موازی تجارت انرژی، توانستهاند نقش خود را در بازار جهانی نفت افزایش دهند. این امر نهتنها به تضعیف تحریمهای غربی منجر شده، بلکه به تغییرات بنیادی در ساختار ژئواکونومیک جهان نیز انجامیده است. در این میان، ایران و روسیه با بهرهگیری از این شبکهها، توانستهاند تا حدی از فشارهای اقتصادی غرب بکاهند و به تقویت روابط خود با قدرتهای شرقی بپردازند.
در نهایت، این تغییرات نشاندهنده آن است که تحریمهای نفتی به تنهایی نمیتوانند به تغییر رفتار دولتها منجر شوند و در عوض، موجب تغییرات ژرف در نقشه ژئواکونومیک جهان شدهاند. این روند، نیازمند بازنگری در استراتژیهای تحریمی و توجه به پویاییهای جدید بازار جهانی نفت است. آینده نشان خواهد داد که چگونه این تغییرات، توازن قدرت در عرصه بینالمللی را تحت تأثیر قرار خواهند داد.
