سیاستهای قیمتگذاری بنزین در ایران با چرخه معیوب "انجماد و شوک" مواجه است که منجر به انباشت تورم و یارانههای پنهان میشود. اصلاحات تدریجی و پایدار ضروری است تا از بحرانهای اقتصادی و اجتماعی جلوگیری شود و مصرف بهینه مدیریت گردد.
به نقل از خبرگزاری تجارت نیوز، با نگاهی به تاریخچه قیمتگذاری بنزین در ایران، میتوان به وضوح مشاهده کرد که این موضوع همواره فراتر از یک متغیر اقتصادی ساده بوده و ابعاد سیاسی و اجتماعی گستردهای را در بر داشته است. اگر سیاست تثبیت قیمت بنزین با رشد متوسط ۳۲ درصدی که بین سالهای ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۳ رخ داد، ادامه مییافت، پیشبینی میشد که قیمت بنزین تا سال ۱۴۰۵ به حدود ۳۵ هزار تومان برسد. این در حالی است که میتوانستیم از بحرانهای اقتصادی و اجتماعی نظیر آنچه در آبان ۹۸ رخ داد، جلوگیری کنیم.
سیاستهای قیمتگذاری دولتی در ایران همواره در چرخهای معیوب از «انجماد و شوک» گرفتار بوده است. دورههای طولانی تثبیت قیمت به صورت دستوری، منجر به انباشت تورم و تعمیق یارانههای پنهان شده و در نهایت فاصله میان مصرف و تولید را افزایش داده است. این روند، دولتها را در مقاطع مختلف مجبور به اعمال شوکهای قیمتی ناگهانی برای اصلاحات دیرهنگام کرده است. با این حال، کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اصلاحات در قیمتگذاری بنزین اجتنابناپذیر است و باید به شکلی پایدار و تدریجی انجام شود.
تحلیل دادههای مصرف بنزین در ایران نشان میدهد که برخلاف تصور عمومی، تقاضا به تغییرات قیمتی واکنش نشان میدهد. به عنوان مثال، پس از اجرای قانون هدفمندی یارانهها در فاصله سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۸، شاهد کاهش مصرف بنزین بودیم. این امر نشان میدهد که سیاستگذاران میتوانند با بهرهگیری از ابزارهای اقتصادی مناسب، به مدیریت بهتر منابع و کاهش مصرف دست یابند. اما متأسفانه، تثبیت دستاوردهای این سیاستها همواره با چالشهای جدی مواجه بوده است.
در نهایت، ضروری است که سیاستگذاران با درک عمیقتری از پیچیدگیهای اقتصادی و اجتماعی، به تدوین راهکارهای جامع و پایدار برای مدیریت قیمتگذاری بنزین بپردازند. تنها با اتخاذ رویکردی متوازن و علمی میتوان از تکرار بحرانهای گذشته جلوگیری کرد و به سوی توسعهای پایدار و متوازن حرکت کرد.
