نفت و گاز همچنان ستونهای نامرئی اقتصاد ایران هستند و مالیاتها عمدتاً از صنایعی که به انرژی ارزان وابستهاند تأمین میشود. برای کاهش وابستگی به نفت، نیاز به بازنگری در سیاستهای اقتصادی و توسعه صنایع پایدار و کاهش یارانههای انرژی است.
به نقل از خبرگزاری دنیای اقتصاد، نفت و گاز همچنان بهعنوان ستونهای نامرئی اقتصاد ایران عمل میکنند، تأثیری عمیق بر مالیاتها، قیمتها، صادرات و حتی محاسبات تولید ناخالص داخلی دارند. بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که مفاهیمی همچون «مالیاتمحوری» یا «صادرات غیرنفتی» در بسیاری از موارد چیزی جز بازتوزیع درآمد نفتی با نام و سازوکاری جدید نیستند. در سالهای اخیر، سازمان امور مالیاتی بهعنوان ستون اصلی تأمین منابع عمومی دولت معرفی شده و افزایش سهم مالیات در بودجه بهعنوان نشانهای از کاهش وابستگی به نفت قلمداد میشود. اما نگاهی دقیقتر به ترکیب مالیاتهای وصولی، تصویر متفاوتی ارائه میدهد.
بخش عمده درآمد مالیاتی کشور از بنگاهها و صنایعی تأمین میشود که حیات آنها به انرژی ارزان وابسته است. از زنجیره بالادستی نفت و گاز و پالایشگاهها گرفته تا پتروشیمیها، فولاد، سیمان و نیروگاهها، همگی به نوعی از یارانههای انرژی بهرهمند هستند. برآوردهای کارشناسی نشان میدهد که بیش از ۹۰ درصد مالیات وصولی کشور یا مستقیماً از بخش انرژی اخذ میشود یا از صنایعی که بدون یارانه سنگین گاز، برق و سوخت، توان ادامه فعالیت ندارند. این وابستگی عمیق به یارانههای انرژی، چالشی جدی برای سیاستگذاران اقتصادی است که به دنبال کاهش وابستگی به نفت هستند.
این وضعیت نشاندهنده نیاز به بازنگری در سیاستهای اقتصادی و مالیاتی کشور است. در حالیکه تلاشها برای کاهش وابستگی به نفت ادامه دارد، باید بهطور جدی به دنبال راهکارهایی برای ایجاد تنوع در منابع درآمدی بود. این امر مستلزم توسعه صنایع پایدار و کاهش یارانههای انرژی است تا اقتصاد کشور بتواند در برابر نوسانات بازار جهانی نفت مقاومتر شود. در نهایت، تنها با ایجاد یک ساختار اقتصادی متنوع و پایدار میتوان به کاهش واقعی وابستگی به نفت دست یافت و آیندهای پایدارتر برای اقتصاد کشور رقم زد.
