چالش‌های جمعیتی ایران در سایه کاهش نرخ باروری

به نقل از خبرگزاری دنیای اقتصاد، در شرایطی که ایران با چالش‌های جمعیتی چشمگیری مواجه است، نرخ باروری کنونی به ۱.۴۴ رسیده است؛ رقمی که به‌طور قابل‌توجهی پایین‌تر از نرخ باروری جایگزینی ۲.۱ است، که برای حفظ ثبات جمعیتی ضروری به نظر می‌رسد. این کاهش در نرخ باروری، زنگ خطری برای آینده جمعیت کشور است و بر اساس پیش‌بینی‌های مرکز آمار، در صورت رسیدن نرخ باروری به ۱.۳، نرخ رشد جمعیت در سال‌های ۱۴۳۰-۱۴۲۵ به منفی ۰.۲۱ درصد خواهد رسید. این روند نگران‌کننده نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته نیز مشاهده می‌شود، اما عوامل اقتصادی در کشور ما نقش تعیین‌کننده‌ای در این زمینه ایفا کرده‌اند.

تحلیل‌های اقتصادی نشان می‌دهد که قدرت اقتصادی خانوارها به‌طور مستقیم بر تصمیم‌گیری‌های مربوط به فرزندآوری تأثیرگذار است. برای مثال، رشد اقتصادی منفی ۰.۱ درصدی در سه ماه نخست سال جاری، به همراه افزایش تورم پس از خروج آمریکا از برجام، منجر به کاهش نرخ باروری از حدود ۲ به ۱.۸ شده است. این شرایط اقتصادی سخت، خانوارها را به سمت کاهش تعداد فرزندان سوق داده و توجه بیشتری به کیفیت زندگی و امکانات تربیتی فرزندان معطوف داشته است.

علاوه بر عوامل اقتصادی، تغییرات فرهنگی نیز در کاهش نرخ باروری نقش داشته‌اند. خانواده‌ها اکنون به‌دنبال افزایش کیفیت زندگی فرزندان خود هستند و با توجه به وضعیت اقتصادی، ترجیح می‌دهند تعداد کمتری فرزند داشته باشند. این تغییرات فرهنگی و اقتصادی، نیازمند سیاست‌گذاری‌های دقیق و هدفمند برای مقابله با چالش‌های جمعیتی آینده است. در این راستا، برنامه‌ریزی‌های جامع و اقدامات حمایتی می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی و فرهنگی کمک کند و در نهایت به افزایش نرخ باروری منجر شود.

در نهایت، برای مقابله با این چالش‌ها، لازم است که سیاست‌گذاران با در نظر گرفتن تمامی عوامل اقتصادی و فرهنگی، برنامه‌های مؤثری را تدوین و اجرا کنند. این اقدامات می‌تواند شامل حمایت‌های مالی از خانواده‌ها، بهبود شرایط اقتصادی و ایجاد بسترهای مناسب برای تربیت فرزندان باشد. تنها با اتخاذ چنین رویکردی می‌توان به حفظ و افزایش نرخ باروری و در نتیجه، ثبات جمعیتی کشور امیدوار بود.