بازار خودرو ایران تحت تأثیر انحصار چند شرکت محدود است که از رانتهای اقتصادی بهرهمند شدهاند و تخصیص ارز را کنترل میکنند. این وضعیت باعث کاهش رقابت، افزایش قیمت و کاهش کیفیت شده و نیازمند اصلاحات اقتصادی و ایجاد فضای رقابتی است.
به نقل از خبرگزاری دنیای اقتصاد، بازار خودرو در ایران همواره صحنهای از رقابتهای پیچیده اقتصادی بوده است که در آن تخصیص ارز به واردات، تولید و مونتاژ خودرو بهطور مداوم مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. این مساله بهظاهر بهعنوان یک رقابت بین بخشهای مختلف صنعت خودرو مطرح میشود، اما واقعیت این است که شرکتهای معدودی که در تولید و مونتاژ خودرو فعال هستند، بهطور همزمان واردات را نیز در اختیار دارند. این امر باعث میشود که تصمیمگیری درباره نحوه تخصیص ارز بهنوعی به یک نمایش تبدیل شود و همان شرکتهای محدود، که سالها از رانتهای اقتصادی بهرهمند بودهاند، همچنان ارز را در اختیار گرفته و بهصورت دلخواه به فعالیتهای مختلف اختصاص دهند.
ریشه این وضعیت به دههها سیاستگذاری اقتصادی بازمیگردد؛ زمانی که دولت با ایجاد رانت و تخصیص ارز و تسهیلات ویژه، و همچنین محدودیت ورود رقبا، چند شرکت محدود را بهعنوان ستونهای اصلی صنعت خودرو تقویت کرد. این شرکتها بدون مواجهه با شرایط رقابت واقعی، توانستند رشد کنند و بخش اعظم تولید، مونتاژ و واردات خودرو را در اختیار بگیرند. این انحصار در بازار خودرو، نهتنها مانع از ورود رقبا و نوآوریهای جدید میشود، بلکه باعث کاهش کیفیت و افزایش قیمتها نیز شده است.
در تحلیل وضعیت کنونی، باید به این نکته توجه داشت که سیاستهای اقتصادی نادرست و تخصیص غیرعادلانه منابع، تنها به نفع تعداد محدودی از شرکتها بوده و بهطور کلی به زیان مصرفکنندگان و اقتصاد کشور تمام شده است. در صورت ادامه این روند، پیشبینی میشود که بازار خودرو همچنان با مشکلاتی نظیر کمبود رقابت، افزایش قیمتها و کاهش کیفیت مواجه شود. بنابراین، اصلاح سیاستهای اقتصادی و ایجاد شرایط رقابتی واقعی، میتواند به بهبود وضعیت این بازار و افزایش رضایت مصرفکنندگان منجر شود.
در نهایت، برای خروج از این وضعیت انحصاری، نیاز به بازنگری در سیاستهای اقتصادی و تخصیص منابع بهصورت عادلانه و شفاف وجود دارد. تنها از طریق اصلاحات ساختاری و ایجاد فضای رقابتی، میتوان به توسعه پایدار و بهبود کیفیت در بازار خودرو دست یافت. این امر نهتنها به نفع مصرفکنندگان، بلکه به نفع کل اقتصاد کشور خواهد بود.
